Sản vật bản địa đến thương hiệu OCOP 5 sao

Dong riềng - một loại cây thân thuộc từng gắn bó với nhiều hộ dân vùng núi phía Bắc như một sinh kế phụ đã được “đánh thức” giá trị nhờ sự đổi mới tư duy sản xuất và hướng đi bài bản của Hợp tác xã Tài Hoan. Nếu như trước đây, người dân trồng dong riềng chỉ để làm miến phục vụ nhu cầu của gia đình hoặc bán thô, thì nay, nhờ chuỗi sản xuất khép kín và tiêu chuẩn hóa, mỗi sợi miến dong Tài Hoan đều mang theo câu chuyện về chất lượng và nguồn gốc sản phẩm.

Quy trình phơi miến dong trong nhà màng dưới ánh nắng mặt trời tự nhiên của Hợp tác xã Tài Hoan

Được công nhận là sản phẩm OCOP 5 sao quốc gia từ năm 2021 và tái chứng nhận năm 2024, Miến dong Tài Hoan không chỉ khẳng định uy tín mà còn mở cánh cửa cho nông sản bản địa bước ra thị trường quốc tế. Đây là một trong số ít sản phẩm miền núi đạt chuẩn cao nhất của Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), cho thấy sự kết hợp thành công giữa tri thức bản địa và tiêu chuẩn hiện đại.

Bà Nguyễn Thị Hoan, Giám đốc Hợp tác xã Tài Hoan chia sẻ: "Đạt được 5 sao là niềm tự hào, nhưng với chúng tôi đó không phải là đích đến, mà là điểm khởi đầu cho hành trình mới. Muốn sản phẩm sống được trên thị trường rộng lớn, phải giữ gìn truyền thống, đồng thời làm chủ công nghệ và thị trường. Hiện nay, Hợp tác xã đã đầu tư máy móc hiện đại, xây dựng nhà xưởng đạt chuẩn, đồng thời tổ chức đào tạo kỹ thuật cho người lao động. Từ khâu sơ chế, lọc bột đến phơi sợi miến đều được kiểm soát nghiêm ngặt, không dùng hóa chất hay phụ gia độc hại. Điều này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng mà còn khẳng định sự cam kết với chất lượng và đạo đức sản xuất".

Sản phẩm Miến dong Tài Hoan đã được đóng gói chuẩn bị cho xuất khẩu sang thị trường Châu Âu

Một trong những bước ngoặt đáng nhớ của Miến dong Tài Hoan là lô hàng đầu tiên xuất khẩu sang Cộng hòa Séc vào năm 2022. Trong bối cảnh sản phẩm nông nghiệp Việt Nam còn gặp nhiều rào cản về tiêu chuẩn khi vào thị trường châu Âu, sự kiện này được xem như một tín hiệu tích cực chứng minh rằng sản phẩm từ vùng cao Việt Nam hoàn toàn có thể cạnh tranh ở sân chơi quốc tế, nếu đi đúng hướng.

Không dừng ở đó, Miến dong Tài Hoan hiện đã có mặt rộng rãi trên các nền tảng thương mại điện tử như Alibaba, Sendo, BigC Online…, từng bước thích ứng với xu thế chuyển đổi số. Từ món ăn của bà con dân tộc, nay đã trở thành mặt hàng được săn đón bởi những người tiêu dùng kỹ tính trong và ngoài nước.

Mở rộng sinh kế

Với vùng nguyên liệu gần 60 ha, sản phẩm Miến dong Tài Hoan đã tạo ra chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ ổn định giữa người trồng dong riềng và Hợp tác xã. Mỗi năm, hàng trăm hộ dân xã Côn Minh có thu nhập ổn định, khoảng 40 - 50 triệu đồng từ việc trồng và chế biến dong riềng. Quan trọng hơn, người nông dân không còn làm theo thói quen truyền thống mà đã bước vào quy trình sản xuất bài bản, có hướng dẫn kỹ thuật, có thị trường bao tiêu.

Sản phẩm Miến dong Tài Hoan tạo ra chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ ổn định giữa người trồng dong và Hợp tác xã

Chị Lộc Thị Quế, thôn Bản Cào, xã Côn Minh cho biết, từ khi có Hợp tác xã Tài Hoan đứng ra bao tiêu, người dân yên tâm hơn rất nhiều. Giờ đây không chỉ là trồng cây, mà là làm nghề. Mỗi vụ dong, thôn bản nhộn nhịp, có công ăn việc làm, có thêm động lực để bám trụ với đất đai.

Không chỉ dừng ở sản xuất, Hợp tác xã Tài Hoan còn đang khai thác hướng đi kết hợp sản phẩm OCOP với du lịch trải nghiệm. Du khách đến Côn Minh có thể tham gia trải nghiệm các công đoạn làm miến thủ công, nghe kể chuyện về làng nghề, thưởng thức món miến dong tại chỗ tạo nên một vòng tròn giá trị giữa du lịch - sản xuất - quảng bá. Đây là hướng đi phù hợp với định hướng phát triển du lịch cộng đồng tại tỉnh Thái Nguyên, nơi nhiều xã miền núi đang chuyển mình theo mô hình phát triển nông nghiệp sinh thái gắn với văn hóa và du lịch.

Miến dong Tài Hoan không chỉ khẳng định uy tín mà còn mở cánh cửa cho nông sản bản địa bước ra thị trường quốc tế

Chính sách và bài học phát triển

Câu chuyện thành công của Miến dong Tài Hoan là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của chương trình OCOP nếu được triển khai bài bản, gắn với thực tiễn và có sự đồng hành của các chủ thể nông thôn mới. Việc nâng cấp sản phẩm không chỉ dựa vào nội lực của hợp tác xã mà còn nhờ vào cơ chế hỗ trợ của chính quyền các cấp, từ tập huấn kỹ thuật, xúc tiến thương mại đến đầu tư hạ tầng làng nghề. Điều cần được nhân rộng là cách làm, chọn một sản phẩm đặc trưng có tiềm năng, xây dựng thương hiệu từ gốc, tiêu chuẩn hóa quy trình sản xuất và kết nối với thị trường bằng cả con đường truyền thống lẫn số hóa.

Miến dong Tài Hoan không chỉ là sản phẩm, mà là câu chuyện của một vùng đất biết khai thác tài nguyên bản địa, gìn giữ tinh hoa truyền thống và thích ứng với thời đại. Mỗi sợi miến là kết tinh của tâm huyết, niềm tin và khát vọng vươn lên của những con người vùng cao, những người bền bỉ vượt khó để đưa sản vật quê hương vươn xa.